تبریز رقیب قدری برای یزد نیست

مصطفی فاطمی

mostafa.fatemi@gmail.com

تبریز رقیب قدری برای یزد نیست

اعلام خبر رقابت دو مجموعه تاریخی برای ثبت در میراث جهانی در کنار بافت تاریخی شهر یزد در سایتهای خبری کشور از یک سو موجب تعجب و از سوی دیگر شاید تلنگری باشد به مسئولین استان در حالی که هیچ یک از این آثار در جایگاه رقابت با عرصه ثبتی بافت تاریخی یزد نیستند بافت تاریخی یزد بکرترین وبزرگترین بافت تاریخی کشور است که هر گردشگری را به خود جلب می کند از سوی دیگر سابقه تلاشهای صورت گرفته برای ثبت جهانی این شهر اولویت کاندیداتوری آن را برای حضور در میراث جهانی جلوتر از دو اثر دیگر قرار می دهد:
 
سابقه ثبت جهانی یزد:
تلاشهای صورت گرفته برای ثبت جهانی شهر یزد مسبوق به سابقه ای طولانی است، پیشنهاد ثبت شهر یزد به عنوان دومین شهر تاریخی جهان پس از ونیزایتالیا ،زمانی در دستور کار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت که این شهر به عنوان دومین شهر خشت خام دنیا مطرح شد ، وجود آثار متعدد تاریخی در جای جای بافت تاریخی یزد نماد تاریخ چند صد ساله این سامان داشت که موضوع را شتابی دوچندان می داد، از همان روزهای نخستین موضوع با جدیت تمام پیگیری شد ومطالعات اولیه برای ثبت ملی این شهر ودر نهایت ثبت جهانی آن آغاز شد ،اما ثبت چنین اثری با چنین گستردگی بسیار دشوار وناممکن به نظر می رسید ، چرا که پراکندگی آثار متعدد تاریخی- فرهنگی در کنار ساخت وسازهای غیر مجاز رو به رشد شهر، گمانه زنی برای پذیرش ثبت این شهر را کمرنگ می نمود.
 اما بالاخره در بهمن ماه سال 84 که با عنوان سال خوش آمد گویی به یزد نامگذاری شده بود بافت تاریخی شهر یزد به شماره 1500 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید ، با این کار اولین گام به سوی جهانی شدن یزد برداشته شده بود. بسیاری بر این باور بودند که با ثبت ملی شهر سیل تخریبها وساخت وسازهای غیر مجاز کاهش خواهد یافت ، اما روند به گونه ای دیگر رقم خورد ، از همان روزهای نخستین ثبت ملی یزد ساخت وسازهای غیر مجاز وتخریب آثار تاریخی شتابی دوچندان گرفت.
 
ثبت جهانی یزد در خطر:
در دو سال گذشته مهمترین عامل بازدارنده در جهانی شدن شهر یزد ، یعنی دو ساختمان بلند کتابخانه مرکزی ونیروی انتظامی در کنار تخریبهای گوناگون ادامه داشت .
زمانی که تعدادی از دستداران میراث فرهنگی در نامه خود به رحیم مشاعی رئیس سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی وگردشگری کشور با اشاره به ساخت ساختمان نیروی انتظامی در کنار ارگ حکومتی یزد وبر بدنه حصار تاریخی شهر وتخریب کاروانسرای حیدری در محله چهار منار یزد وچندین خانه تاریخی در حواشی پارک وحشی بافقی ،دخیابان مهدی (عج)وخیابان سلمان همچنین تخریب مسجد میرزا کریم و مهمتر از همه عدم رعایت  حکم دادگاه در کوتاه نمودن ستونهای آهنین کتابخانه مرکزی یزد در کنتر ساخت وسازهای غیر مجاز در حریم مسجد ملا اسماعیل و ده ها مورد دیگر درحوزه ثبتی بافت تاریخی  شهر یزد وشهرستانهای اطراف  گله کردند ، موضوع  مورد توجه قرار گرفت ،چندی بعد خبرگذاری میراث فرهنگی در خبری با اشاره به اینکه شهر یزد پس از میبد دومین شهر ثبتی کشور به شمار می آید از تلاش مسئولان برای ثبت آن در فهرست آثار جهانی یونسکو خبر داد.
 از سوی دیگر ساخت یک کتابخانه ویک کلانتری در تاریخی ترین قسمت بافت تاریخی شهر جهانی شدن یزد را در هاله ای از ابهام فرو برد بر اساس قانون حداکثر9متر ارتفاع  در بنا برای بافت تاریخی یزد مجاز دانسته شده است.
 
تعدیل ارتفاع کتابخانه  مرکزی تنها شانس برای حضور در میراث جهانی:
سازمان مسکن وشهرسازی یزد تعدیل ارتفاع 18 متری کتابخانه این شهر را در بافت تاریخی منوط به تصمیم گیری وزیر مسکن وشهر سازی و رئیس سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی وگردشگری دانسته وسازمان مسکن وشهر سازی از پذیرش رای دادگاه مبنی بر تعدیل ارتفاع این بنا سر باز زده است.
همین موضوع موجب تشکیل جلسه ای شد که بر اساس آیین دادرسی مدنی ، سازمان مسکن وشهرسازی را مقید به اجرای حکم دادگستری یزد مبنی بر کوتاه کردن ارتفاع غیر مجاز ونما سازی سنتی کتابخانه مرکزی این شهر می کند .
اما باز هم برخی از مسئولین استان با سرپیچی از رای دادگاه بر نظرات غیر قانونی خود پای می فشارند غافل از اینکه با تداوم این روند این میراث گرانبها آخرین شانس خود را برای جهانی شدن از دست خواهد داد وآیندگان در مورد این غفلت بزرگ خواهند ماند .
 این در حالی است که به استناد ماده8 آیین دادرسی مدنی هیچ مقام رسمی نمی تواند حکم دادگاه را تغییر دهد وسر پیچی از رای صادره از سوی مراجع قضایی به انفصال از خدمت و زندانی شدن منجر می شود.
 
رقابت بازار بزرگ تبریز ومجموعه شیخ صفی:
پس از تعلل 4ساله مسئولین می بایست منتظر خبری تعجب کننده وتاسف بار باشیم که خبرگذاری میراث فرهنگی چند روز قبل به آن پرداخت ومجموعه شیخ صفی اردبیل وبازار بزرگ تبریز را همتراز با بافت تاریخی شهر یزد به عنوان یازدهمین نامزدهای ایران برای ثبت در فهرست آثار جهانی یونسکو در سال 2010ذکر کرد در قسمتی از این خبربا اشاره به فرصت یک ساله برای تکمیل پرونده آمده است: "كارشناسان سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي وگردشگري فعاليت هاي خود را براي آماده سازي پرونده جهاني شدن بافت تاريخي يزد، مقبره شيخ صفي اردبيل و بازار تاريخي تبريز براي ثبت در فهرست آثار جهاني آغاز كردند.که آماده‌ترين پرونده يازدهمين نامزد ايران براي ثبت در فهرست آثار جهاني يونسكو در سال 2010 است.
 بازار قديم تبريز كه از آن به عنوان بزرگترين و وسيع‌ترين مجموعه مسقف و به هم پيوسته جهان ياد مي‌شود، شبكه اصلي و قلب شهر تبريز به شمار مي‌رود و نقش عمده‌اي در بافت شهر دارد.
 
این خبرگذاری به نقل ازمسئول تهيه پرونده جهاني شدن  بازار تبريزمی افزاید انتخاب اين سه محوطه براي آماده شدن تا سال 2010 از سوي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري كشور قطعی شده است.
 « تهيه حريم و عرصه بازار تاريخي، جمع‌آوري اسناد و مدارك تاريخي موجود، سابقه گزارش هاي مرمت ده سال گذشته، برنامه‌هاي كوتاه مدت، ميان مدت و بلند مدت و مصالح‌شناسي و كتاب‌شناسي از جمله برنامه‌هاي در دست اجرا براي تهيه پرونده جهاني شدن بازار تبريز(بزرگترين بازار تاريخي مسقف جهان) است.»
 درحال حاضر مهمترين مسئله براي تهيه پرونده جهاني شدن بازار مسقف تبريز  تهيه نقشه هاي دقيق اين بازار است. بازار تبريز كه بزرگترين بازار مسقف تاريخي جهان است يك كيلومتر مربع وسعت و 8 هزار واحد تجاري دارد.
پرونده جهاني شدن بافت‌تاريخي يزد كه يكي از پيشنهادهاي ايران براي جهاني‌شدن در سال 2011 دركنار مجموعه بازار تبريز و شيخ‌صفي اردبيلي است، تكميل شده و بزودي به سازمان ميراث فرهنگي ارسال مي شود.سال 2007 قره كليسا شانس جهاني شدن خود را به دليل نقص فني پرونده ارسالي به دبيرخانه كميته جهاني يونسكو از دست داد و از همان سال سازمان ميراث فرهنگي براي جلوگيري از چنين اتفاقي همزمان چند پرونده را براي آماده شدن انتخاب مي كند. 
بافت تاريخي يزد با وسعتي 700 هكتاري بكرترين و دست نخورده ترين بافت قديمي در كشور را در خود جا داده است
برهمين اساس، سازمان ميراث فرهنگي خواستار تهيه پرونده جهاني شدن بافت تاريخي يزد، بازار تاريخي تبريز ومجموعه شيخ صفي اردبيلي شده است تا كامل ترين پرونده را براي ثبت در فهرست آثار جهاني در سال 2011 ، بهمن ماه امسال ارسال كند.
 براساس قوانين سازمان يونسكو، روند جهاني شدن هر پرونده 2 سال طول مي كشد."
این در حالی است که مجموعه بافت تاریخی یزد با این وسعت ووجود آثار متعدد تاریخی در جای جای آن همچنین دست نخوردگی در طول قرون متمادی به هیچ وجه قابل قیاس با بازار بزرگ تبریز ومجموعه شیخ صفی نیست وتنها تعلل مسئولین استان می تواند موجب تاسف سالهای آینده در خصوص ثبت جهانی شهر یزد باشد . به قضاوت آیندگان بیندیشیم.!
  • نویسنده : یزد فردا
  • منبع خبر : خبرگزاری فردا